Snikken en grimlachjes

Omschrijving

De gedichten die voor het eerst in 1867 onder de titel Snikken en grimlachjes gebundeld en uitgegeven zijn, waren oorspronkelijk bedoeld
voor een jong publiek. François HaverSchmidt (1835-1894), alias Piet
Paaltjens, schreef ze voor zijn medestudenten aan de Leidse universiteit
en publiceerde ze in de Studenten-almanak. Ze leverden hem, in combinatie met het romantisch mysterie dat hij rond Paaltjens had geschapen en de ironische toon van zijn poëzie, een aanzienlijke schare
bewonderaars op.

Na zijn studie theologie in Leiden was HaverSchmidt predikant in
Foudgum en Raard (Friesland), Den Helder en Schiedam, waar hij
verreweg het langst op de kansel heeft gestaan: van 1864 tot zijn
levenseinde op 19 januari 1894. Hij stierf geen natuurlijke dood. Zijn
depressies, gevoegd bij toenemende twijfels omtrent het geloof en nog
verergerd door het overlijden van zijn vrouw (1891), liepen ten slotte uit op zelfmoord. Zijn humoristische, maar in wezen weemoedige poëzie heeft een welverdiende plaats in de Nederlandse literaire canon gekregen.

Marita Mathijsen is emeritus-hoogleraar aan de Universiteit van
Amsterdam. Zij schreef vele studies op het gebied van de negentiende
eeuw, zoals De gemaskerde eeuw (2002) en Historiezucht (2013). In 2018
verschijnt haar biografie van Jacob van Lennep.
Dick Welsink is conservator bij het Literatuurmuseum. Hij publiceert
studies op het gebied van de Nederlandse literatuur.

NBD Biblion
Recensie door O.W. Dubois

In de Nederlandse poëzie nemen de humoristisch-weemoedige 'Snikken en grimlachjes' van Piet Paaltjens - pseudoniem van François HaverSchmidt (1835-1894), die na zijn studie theologie in Leiden predikant werd - een bijzondere plaats in. Het is poëzie waarin teleurstelling in het leven en de liefde centraal staat, vol ook van weemoed. De gedichten zijn vervuld van verdriet en eenzaamheid, maar omdat ze ook heel humoristisch zijn, is het niet duidelijk, zo schrijft Marita Mathijsen in haar instructieve toelichting, of ze werkelijk over diep lijden gaan of dat juist de spot wordt gedreven met de gevoeligheid van de Romantiek. Er is veel verdriet, weemoed, wrangheid en diep pessimisme in deze verzen, maar altijd blijft de toon vrij van de zwaarte van veel andere negentiende-eeuwse dichtkunst. Een fraai staaltje van zelfironie, naar Marita Mathijsens woorden, een spel ook met fictie en werkelijkheid, is de eigenhandige levensschets waarmee de bundel opent. Verzen die men inderdaad met snikken en grimlachjes leest. Mooie en goed verzorgde heruitgave van een klassieke poëziebundel en waardevol ook door toelichting en annotaties.

---